Psychologische factoren

Cognitieve beperkingen

Iedere dag ontvangen, selecteren, transformeren en organiseren we de indrukken die we binnenkrijgen. Vanwege het feit dat het zoveel indrukken zijn, moeten we orde scheppen in de chaos. Dit doen we aan de hand van eerdere indrukken en ervaringen. We kennen aan alle indrukken die tot een bepaalde categorie behoren een bepaalde eigenschap toe. Dit is generalisatie en de uitkomsten hiervan noemen we "schema". Voor alle indrukken die we binnenkrijgen gebruiken we schema's. Dit maakt de wereld overzichtelijk, voorspelbaar en hanteerbaar. Via bijvoorbeeld persoonsschema's kennen we karaktereigenschappen toe aan personen. Dit maakt dat mensen soms een hele bevolkingsgroep over een kam scheren. "Zij zijn niet te vertrouwen" of "Dat zijn hele gastvrije mensen".

Het verdwijnen van verantwoordelijkheid

Een Amerikaanse sociaalpsycholoog, dhr. Zimbardo, heeft onderzoek gedaan naar de omstandigheden waaronder gewone mensen tot geweld en onmenselijke daden komen. Dit was het "Stanford prison experiment". Een groep studenten werd opgedeeld in twee groepen: bewakers en gevangenen. Het experiment zou twee weken duren. De bewakers kregen een uniform aan en hun werd verteld dat ze geen geweld mochten gebruiken. De gevangenen kregen gevangeniskleding aan.

Na korte tijd begonnen de groepen zich te gedragen naar hun "rol". De gevangenen werden onderdanig en de bewakers gingen hun macht misbruiken. Het experiment werd na zes dagen stopgezet vanwege de mensonterende omstandigheden. Dit onderzoek toont aan dat iedereen tot onmenselijke daden kan komen. Zelfs zonder fysiek geweld te gebruiken.

Als belangrijkste factor noemt Zimbardo: "Wanneer we de verantwoordelijkheid voor onze daden kunnen afschuiven op een hogere autoriteit of op een grote groep mensen waar we deel van uit maken. Dit heet anonimisering. Als de tegenpartij ook als minder wordt gezien (dehumanisering) dan is het effect nog sterker.